Lưu ý khi chọn phải sản phẩm trị ho chứa dược liệu có độc tính 

Ngày nay người tiêu dùng có xu hướng sử dụng các sản phẩm trị ho, viêm họng từ thảo dược nhiều hơn là các sản phẩm tân dược do sự lành tính và hiệu quả của nó, cũng như ông cha ta từ xưa vẫn luôn làm bạn với những cây thuốc trong nhà.

Lành tính là thế, an toàn là vậy, nhưng trong các dược liệu thiên nhiên, vẫn có những loại có chứa độc tính, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Đó cũng chính là lý do năm 2017 bộ y tế đã ban hành Thông tư 42/2017/TT-BYT về “Danh mục dược liệu độc làm thuốc”. Theo đó, dựa trên các tiêu chí sau, dược liệu sẽ được xem xét cẩn trọng để đưa vào danh mục này:

• Dược liệu được sử dụng làm thuốc có độc tính cao gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tính mạng người sử dụng.
• Dược liệu trong quá trình sử dụng có thể gây ra phản ứng có hại nghiêm trọng đã được biết hoặc được Tổ chức Y tế thế giới, cơ quan quản lý có thẩm quyền của Việt Nam hoặc nước ngoài khuyến cáo có thể gây ra phản ứng có hại nghiêm trọng.
• Dược liệu dùng làm thuốc cần phải chú ý đến cách sử dụng, kiểm soát chặt chẽ liều dùng, đối tượng dùng và phải được chế biến theo quy trình nghiêm ngặt, đúng kỹ thuật.
• Dược liệu có phạm vi liều dùng hẹp, phải thận trọng khi dùng, có ảnh hưởng đến việc chẩn đoán và điều trị bệnh cần phải theo dõi lâm sàng.
• Được chỉ định trong điều trị nhất thiết phải có tư vấn và theo dõi của thầy thuốc.

Trong danh mục này, có những dược liệu nổi tiếng thường được sử dụng trong các sản phẩm trị ho. Vậy những sản phẩm trị ho, viêm họng, khản tiếng có chứa các dược liệu này có an toàn cho người sử dụng hay không? 

Những dược liệu có độc tính nào hay dùng trong thuốc ho và ảnh hưởng của chúng?

Dễ dàng nhận thấy trong thành phần của các loại thuốc ho thảo dược nổi tiếng trên thị trường chứa các thành phần nằm trong danh mục dược liệu có độc tính như bán hạ bắc, khổ hạnh nhân, ma hoàng.

Dược liệu Ma Hoàng

Phân tích cụ thể một số dược liệu, được biết: Độc tính của ma hoàng là do chứa ephedrine, chất này tác dụng giống adrenalin là một chất cường giao cảm. Ở liều điều trị kích thích tim đập mạnh lên, mạch máu co lại, vì thế gây tăng huyết áp.”

Dược liệu Khổ Hạnh Nhân

Đối với khổ hạnh nhân, thành phần dược liệu này có một hợp chất gọi là Acid Cyanhydric (công thức hóa học là HCN). Acid này ức chế trung khu hô hấp, và vì thế nếu dùng liều cao có thể gây ngộ độc, liệt trung khu hô hấp, làm liệt thở, không thở được và có thể dẫn đến tử vong. Còn bán hạ bắc là cây thuộc họ ráy, độc tính ở đây thực chất là do tác dụng gây ngứa của loại cây này. Chính vì vậy, với hai vị dược liệu này, cần phải có phương pháp chế biến đúng kỹ thuật để loại bỏ những chất có độc tính.

Dược liệu Bán hạ bắc

Ngoài ra, cần phải hết sức lưu ý một số trường hợp những người có sẵn bệnh nền hoặc các vấn đề sức khỏe tương khắc với các chất có trong các dược liệu này, nếu dùng không đúng chỉ định, rất có thể sẽ gặp tác dụng không mong muốn hay thậm chí là biến chứng dẫn đến tử vong.

Trong số đó, một đối tượng nhạy cảm là phụ nữ có thai cũng không nên dùng thuốc chứa ma hoàng vì người phụ nữ có thai luôn ở tình trạng bị kích thích, tăng chuyển hóa cơ bản, trong khi ma hoàng làm cho tim đập nhanh lên, là trạng thái tăng kích thích, không phù hợp cho phụ nữ có thai.

Có thể hiểu, dược liệu có chứa độc tính không phải là thuốc độc, nhưng khi dùng phải vô cùng thận trọng. Khi sử dụng thuốc chứa các vị thuốc này cần có bác sĩ, thầy thuốc chỉ định liều rõ ràng cho từng đối tượng. Nếu sử dụng không đúng liều lượng, không đúng đối tượng hay sai phương pháp sơ chế sẽ dẫn tới những hệ quả khó lường.

Lựa chọn sản phẩm trị ho an toàn từ thảo dược.

Ngoài những dược liệu nằm trong danh sách dược liệu chứa độc tính trên của bộ y tế, có rất nhiều dược liệu tốt, vừa không chứa độc tính, an toàn cho người sử dụng lại có hiệu quả cao. Không những giảm ho, viêm họng còn có tác dụng bổ phế, kiện tỳ, tăng sức đề kháng cho hệ hô hấp như cát cánh, cam thảo, kha tử, đẳng sâm, cát căn, can khương, sài hồ bắc, bạch linh, bách bộ, mạch môn. . . hay những cây thảo dược có sẵn trong vườn nhà như quất, gừng, húng chanh, bạc hà. . . Những dược liệu này được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc trị ho, bổ phế trong dân gian từ xa xưa, được tin dùng và ưa chuộng về độ lành tính và công hiệu cao. 

Vì vậy, để tránh những tác dụng phụ không mong muốn, người tiêu dùng nên lựa chọn những sản phẩm trị ho, bổ phế chứa các dược liệu an toàn trên, đồng thời thận trọng khi dùng sản phẩm chứa những dược liệu nằm trong danh sách dược liệu chứa độc tính của  Bộ Y Tế để hạn chế những tác dụng phụ không đáng có mà các dược liệu đó đem lại. 

Phạm Huyền