Cát Cánh – Vị thuốc xuất hiện trong mọi bài thuốc ho của các đại danh y

Cát cánh hay kết cánh là có tên khoa học Platycodon Grandiflorum A.DC, thuộc họ hoa chuông Campanulaceae. Trong đông y, cát cánh là vị thuốc được sử dụng rộng rãi để trị ho đờm, bổ phế và các chứng bệnh hen suyễn, bệnh đường hô hấp, đây cũng là vị thuốc dễ tìm thấy trong các bài thuốc trị ho của các đại danh y từ cổ chí kim.

Mô tả cây

Theo cuốn những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của giáo sư, tiến sĩ khoa học Đỗ Tất Lợi: “Cát cánh là một loại cỏ nhỏ, mọc lâu năm. Thân cao chừng 60cm – 90 cm. Lá gần như không có cuống; lá phía dưới mọc đối hoặc mọc vòng 3-4 lá. Phiến lá hình trứng, mép có răng cưa to. Lá phía trên nhỏ, có khi mọc so le, dài từ 3-6 cm, rộng 1-2,5cm. Hoa mọc đơn độc hoặc thành bông thưa. Đài màu xanh, hình chuông rộng, dài 1cm, mép có 5 răng; tràng hoa hình chuông, màu lam tím hay màu trắng, đường kính 3-5 cm. Quả hình trứng ngược. Mùa hoa tháng 5-8, mùa quả tháng 7-9.”

Vùng trồng cát cánh của tại Bắc Hà, Lào Cai

Cát cánh phân bố chủ yếu ở Trung Quốc, Nga, Triều Tiên, Nhật Bản, tại Việt Nam ít thấy loài cây này mọc tự nhiên.Sau nhiều năm nghiên cứu và trồng thử nghiệm, năm 2018, công ty Cổ phần Nam Dược chính thức tiên phong di thực loài cây này về Việt Nam và trồng, thu hái theo tiêu chuẩn GACP-WHO. Vùng trồng hơn 2 ha tại Bắc Hà, Lào Cai không chỉ cung cấp nguồn nguyên liệu sạch để sản xuất dược phẩm mà còn mang lại cuộc sống ấm no cho nhiều hộ gia đình vùng cao.

Tác dụng dược lý

Trong rễ cát cánh có chừng 2% kikyosaponin C29H4O11  là một chất saponin vô định hình.Trong lá, hoa và thân, cành cát cánh đều có chứa saponin. Theo nghiên cứu của Trung Hoa y học tạp chí(1952) kikyosaponin có tác dụng tiêu đờm, long đờm, do đó sử dụng cát cánh cho tác dụng long đờm rõ rệt khi kiểm nghiệm lâm sàng. Chất này gây kích thích niêm mạc cổ họng và dạ dày đưa đến phản xạ tăng phân tiết ở đường hô hấp, giúp loãng đờm để dễ dàng đẩy ra ngoài cổ họng.

Công dụng và bài thuốc trị ho với cát cánh nổi tiếng của các đại danh y

Cát cánh giúp chữa ho, ho có đờm hôi tanh, được chỉ định dùng sắc thuốc uống, tuyệt đối không dùng dưới dạng thuốc tiêm. Cát cánh có vị đắng, cay, tác dụng trừ ho, tiêu đờm, giảm chứng đau tức ngực, ho ra máu, mủ. 

Bài thuốc trị ho với cát cánh

Bạn có thể tham khảo các bài thuốc trị ho với Cát cánh như sau:

Trị ho, tiêu đờm:

Nguyên liệu:

Cát cánh: 4g

Cam thảo: 8g

Nước lọc: 600ml

Cách làm: Cho các nguyên liệu trên cùng nước vào ấm sắc thuốc, đun với lửa nhỏ cho đến khi cô đặc lại còn khoảng một phần 3 (200ml), thì tắt bếp.

Ngày dùng 3 lần đến khi triệu chứng hết hoàn toàn. 

Trị ho suyễn, nhiều đờm:

Nguyên liệu:

Cát cánh: 6g

Trần bì: 6g

Bán hạ: 6g,

Mạch môn sao: 6g,

Ngưu tất: 6g,

Ngũ vị tử 6g,

Tiền hồ: 6g,

Ma hoàng: 6g,

Nước lọc

Cách làm: Cho tất cả các nguyên liệu trên vào ấm sắc lấy nước uống cho đến khi sạch đờm, khỏi hẳn. 

anphe.vn